پوست بزرگترین عضو بدن انسان است. عملکردهای اصلی آن حفاظت، تنظیم حرارت و احساس است. این عضو از سه لایه اصلی تشکیل شده است: اپیدرم، درم و لایه زیرین.
آناتومی پوست
پوست بخشی از سیستم پوششی است که شامل ناخن ها، موها و غدد برون ریز نیز می شود. این اندام فوق‌العاده بزرگ است که 15 درصد وزن کل بدن یک بزرگسال را تشکیل می‌دهد.
ضخامت کل پوست بسته به جایی که در بدن یافت می شود متفاوت است. ضخیم‌ترین پوست در پشت، کف دست‌ها و کف پاها است که می‌تواند تا 3 میلی‌متر ضخامت داشته باشد. نازک‌ترین بخش روی پلک است، جایی که اپیدرم فقط اندازه می‌شود. 0.05 میلی متر با درم بسیار کم و چربی زیر جلدی.
سه لایه اصلی پوست، هر کدام حاوی سلول‌ها، بافت‌ها و زائده‌های تخصصی هستند و هر کدام عملکردهای منحصر به فردی را برای بدن انجام می‌دهند.
اپیدرم
اپیدرم خارجی ترین لایه پوست است، لایه ای از پوست که قابل مشاهده است. اپیدرم همچنین نازک ترین لایه از سه لایه این عضو است. این یک لایه بدون عروق است، پس حاوی رگ های خونی نیست.
این لایه سخت عمدتا از کراتین و سلول های اپیتلیال تشکیل شده است که در ورقه های محکم بسته بندی شده اند. این در حالت تجدید دائمی است، چون سلول‌های جدید پوست به طور مداوم ایجاد می‌شوند در حالی که سلول‌های قدیمی‌تر در فرآیندی به نام لایه‌برداری از بین می‌روند.
انواع سلول های مهم اپیدرم عبارتند از:
سلول‌های مرکل : این سلول‌های گیرنده لمسی در نواحی لمسی بالا مثل نوک انگشتان، لب‌ها و اطراف ساقه مو بیشترین تعداد را دارند. این سلول‌ها یک ماده شیمیایی ترشح می‌کنند که اطلاعات را مستقیماً به مغز منتقل می‌کند و به پوست اجازه می‌دهد حتی سبک‌ترین لمس را حس کند.
کراتینوسیت ها : اکثریت قریب به اتفاق اپیدرم از کراتینوسیت ها تشکیل شده است. کراتینوسیت ها سلول هایی هستند که کراتین، پروتئین ساختاری که پوست، مو و ناخن ها را می سازد، تولید می کنند. کراتین چیزی است که سد محافظ و مقاوم در برابر آب را تشکیل می دهد.
سلول های لانگرهانس : این سلول ها فقط تعداد کمی از سلول های اپیدرم را تشکیل می دهند، ولی عملکرد مهمی دارند. سلول های لانگرهانس سلول های تخصصی هستند که با سیستم ایمنی برای محافظت از پوست در برابر عوامل بیماری زا خارجی کار می کنند.
ملانوسیت ها : بعد از کراتینوسیت ها، ملانوسیت ها در رتبه دوم قرار دارند. این سلول ها ملانین تولید می کنند، پروتئینی که به پوست، مو و چشم ها رنگ می دهد. ملانین همچنین به عنوان یک مانع عمل می کند و از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند.
خود اپیدرم از چهار لایه تشکیل شده است که برخی از نواحی دارای لایه اپیدرمی پنجم تخصصی هستند.
کراتینوسیت ها با حرکت از عمیق ترین لایه اپیدرم که در آن “متولد می شوند” به سمت لایه بالایی که در نهایت از بین می روند، تغییرات اساسی را تجربه می کنند. کل فرآیند چرخش سلولی از تولد تا از بین رفتن سلول به طور متوسط حدود 28 روز طول می کشد.
Stratum اصطلاحی است که به معنای لایه ورقه مانند است.
چهار لایه اپیدرم عبارتند از:
لایه شاخی : که به آن لایه شاخی نیز می گویند، این بالاترین لایه اپیدرم است. این از سلول های محکم بسته بندی شده و کراتینه شده تشکیل شده است. پس از رسیدن به این لایه، کراتینوسیت ها مرده، مسطح، سخت شده اند و اکنون کورنئوسیت نامیده می شوند. این سلول ها سد ضد آب و محافظ سطح پوست را ایجاد می کنند. با ایجاد قرنیه جدید و رانده شدن به سطح، قرنیه‌های قدیمی ریخته می‌شوند.
Stratum lucidum : این لایه پنجم تخصصی اپیدرم است و فقط در کف دست ها و کف پاها دیده می شود. یک لایه حفاظتی اضافی به این مناطق اضافه می کند. این لایه از سلول های مرده و مسطح تشکیل شده است.
استراتوم گرانولوزوم : زمانی که کراتینوسیت‌های جدید به سمت بالا رانده می‌شوند، به تغییر اندازه و شکل ادامه می‌دهند، سخت‌تر و صاف‌تر می‌شوند و لایه‌ای را ایجاد می‌کنند که ظاهری دانه‌دار دارد. هسته سلول و اندامک ها در این لایه شروع به مردن می کنند و کراتین سخت را پشت سر می گذارند.
Stratum spinosum : این لایه ضخیم ترین لایه اپیدرم است. همانطور که سلول‌ها در لایه زیرین تحت میتوز (تقسیم سلولی) قرار می‌گیرند، کراتینوسیت‌های تازه تشکیل‌شده به سمت لایه‌ی خاردار به سمت بالا رانده می‌شوند. همچنین در این لایه سلول های لانگرهان یافت می شود.
لایه پایه : این لایه عمیق ترین لایه اپیدرم است و از یک لایه سلول های پایه تشکیل شده است. از این سلول های ستونی شکل است که کراتینوسیت ها ایجاد می شوند. ملانوسیت ها و سلول های مرکل نیز در این لایه یافت می شوند. لایه بازال را لایه بازال یا لایه جوانه دار نیز می نامند.
بیشتر بخوانید : راز پوستی سالم و زیبا
درم
درم لایه میانی پوست است. درم لایه ای است که به این عضو ساختار و خاصیت ارتجاعی می دهد.
درم دارای دو لایه است: لایه پاپیلاری و لایه مشبک.
لایه پاپیلاری نزدیک ترین لایه به اپیدرم است. درم و اپیدرم توسط برآمدگی های انگشت مانندی به نام پاپیلای پوستی به هم متصل می شوند. پاپیلاهای پوستی مواد مغذی را از طریق فرآیندی به نام انتشار به اپیدرم می فرستند. در لایه پاپیلاری، تعداد زیادی رگ‌های خونی کوچک، فاگوسیت‌ها (سلول‌های محافظی که پاتوژن‌ها را می‌خورند)، رشته‌های عصبی و گیرنده‌های لمسی به نام سلول‌ها وجود دارد.
لایه مشبک ضخیم تر از دو لایه پوستی است. در درجه اول از فیبرهای کلاژن و الاستین تشکیل شده است. این به درم استحکام می بخشد و به آن اجازه می دهد تا کشیده شود.
در لایه مشبک درم یافت می شود:
غدد سرومینوس: این غدد تخصصی که فقط در درم داخل کانال گوش یافت می شوند، جرم گوش را ایجاد می کنند.
غدد سودوریفر: این غدد به عنوان غدد عرق نیز شناخته می شوند که دو نوع آن وجود دارد – اکرین و آپوکرین. غدد اکرین غدد پیچ خورده ای هستند که عرق تولید می کنند و در تنظیم دمای بدن نقش کلیدی دارند. این غدد همچنین مقادیر کمی مواد زائد مانند اوره، اسید لاکتیک و اوریک، آمونیاک را دفع می کنند. آپوکرین ها در ناحیه زیر بغل و کشاله ران متعدد هستند و تا سن بلوغ فعال نیستند. غدد آپوکرین نوعی عرق تولید می کنند که به راحتی توسط باکتری ها هضم می شود و مسئول ایجاد بوی بد بدن است.
غدد سباسه: غدد چربی مسئول ترشح ماده روغنی به نام سبوم هستند که پوست را روان می کند. غدد چربی در همه جا به جز کف دست و کف پا یافت می شوند. بیشترین غلظت غدد چربی روی صورت، پوست سر و قسمت بالایی پشت است.
عضله آرکتور پیلی: عضله آرکتور پیلی عضله کوچکی است که به پایه مو چسبیده است. هنگامی که منقبض می شود، یک غاز ایجاد می کند و مو را سیخ می کند.
فولیکول های مو: فولیکول های مو با غدد چربی کار می کنند تا به جذب چربی به سطح پوست کمک کنند. ترکیب فولیکول مو و غدد چربی با هم واحد پیلوسباسه نامیده می شود. فولیکول های مو در بیشتر پوست یافت می شوند. آنها در کف دست ها، کف پا، لب ها، آلت تناسلی و لابیا مینور وجود ندارند. لازم به ذکر است که فولیکول مو از طریق اپیدرم به سمت بالا کشیده می شود و در سطح پوست باز می شود.
عروق لنفاوی
رگ های خونی
گیرنده های حسی
لایه زیر جلدی
دو لایه بالایی پوست در بالای بافت زیر جلدی قرار دارد. گاهی اوقات این لایه هیپودرم یا پانیکولوس نامیده می شود. این لایه در درجه اول از بافت چربی به نام بافت چربی تشکیل شده است. این جایی است که بدن ذخایر چربی خود را ذخیره می کند.
لایه زیر جلدی نیز از بافت همبند شل، عروق خونی بزرگتر و اعصاب تشکیل شده است. این لایه به اتصال پوست فوقانی به عضله زیر کمک می کند. ضخامت این لایه بسته به جایی که در بدن یافت می شود (ضخیم ترین لایه روی باسن، کف دست ها و پاها) و همچنین سن، جنس و سلامت فرد متفاوت است.
تغییرات تشریحی
ضخامت پوست بسته به سن متفاوت است. پوست تا حدود 40 سالگی به تدریج ضخیم تر می شود، زمانی که مسیر خود را معکوس می کند و به آرامی نازک می شود. این تغییرات بیشتر در درم رخ می دهد. نشانه هایی وجود دارد که مردان، از نظر بیولوژیکی، به طور کلی پوست ضخیم تری نسبت به زنان دارند. ولی بعضی از پژوهش ها، تفاوت معنی داری بین ضخامت پوست مردانه و زنانه پیدا نکرده اند.
رنگدانه های پوست نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است. رنگدانه پوست عمدتاً نتیجه ملانین است. در حالی که اکثر مردم تقریباً به همان تعداد ملانوسیت دارند، میزان ملانین تولید شده توسط این ملانوسیت ها بسیار متفاوت است. هر چه این عضو ملانین بیشتری داشته باشد، رنگ پوست تیره تر می شود. کاروتن و هموگلوبین نیز در رنگدانه پوست نقش دارند، اما به میزان کمتر.
بیشتر بخوانید : کهیر چیست؟
عملکرد پوست
پوست چندین عملکرد حیاتی را انجام می دهد.
حفاظت
هدف اصلی پوست این است که به عنوان یک اندام محافظتی عمل کند و در برابر آسیب، عفونت، اشعه ماوراء بنفش و از دست دادن رطوبت. پوست نوعی زره ایجاد می کند، یک مانع فیزیکی برای جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا به بدن. علاوه بر این، سبوم کمی اسیدی است و محیطی را ایجاد می کند که برای میکروب های مضر ایده آل نیست.
اما، اگر پوست آسیب دیده باشد (در اثر بریدگی، خراش، سوختگی، و غیره) یک بریدگی در زره ایجاد می‌کند که به آن پاتوژن‌ها اجازه دسترسی به بدن را می‌دهد. این می تواند به عفونت اجازه ورود دهد. لایه زیر جلدی به طور خاص به عنوان یک بالشتک برای محافظت از استخوان‌ها و ماهیچه‌های ظریف‌تر عمل می‌کند.
پوست همچنین از بدن در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند. همانطور که قبلا ذکر شد، ملانین به عنوان یک نوع سپر عمل می کند و نور UV را مسدود می کند، پس نمی تواند بیشتر از بافت های فوقانی پوست نفوذ کند. قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث می شود که ملانوسیت ها ملانین بیشتری تولید کنند، زیرا پوست سعی می کند از خود در برابر آسیب بیشتر محافظت کند (به عبارت دیگر، پوست سعی می کند سپر قوی تری ایجاد کند). ایجاد ملانین همان چیزی است که باعث برنزه شدن می شود و نشانه آسیب نور خورشید است.
پوست همچنین برای جلوگیری از از دست دادن آب اضافی نقش کلیدی دارد. اپیدرم سدی ایجاد می کند که به کاهش سرعت تبخیر آب کمک می کند و همچنین از جذب آب اضافی در پوست هنگام حمام کردن یا شنا جلوگیری می کند.
احساس
انبوهی از پایانه های عصبی موجود در پوست به بدن انسان اجازه می دهد تا احساس فشار، دما و درد را تشخیص دهد. گیرنده های حسی در سراسر پوست یافت می شوند، به ویژه در سراسر درم بسیار زیاد هستند.
تنظیم حرارت
پوست به حفظ دمای بدن در محدوده بسیار خاصی کمک می کند. زمانی که بدن بیش از حد سرد می شود (هیپوترمی)، عضلات آرکتور پیلی باعث می شوند که موها بایستند و به شما جوش بزنند. لایه نازک هوا که بین مو و بدن محبوس شده است به عنوان یک عایق عمل می کند و به گرم کردن بدن کمک می کند.
رگ‌های خونی درم نیز منقبض می‌شوند، فرآیندی که انقباض عروق نامیده می‌شود. انقباض عروق در سطح پوست اجازه می دهد تا خنک شود و در عین حال خون گرم شده برای هسته و اندام های حیاتی بدن حفظ شود.
هنگامی که بدن بیش از حد گرم می شود، غدد سودوریفر عرق آزاد می کنند. همانطور که عرق تبخیر می شود، پوست را خنک می کند.
رگ های خونی نیز در اینجا نقشی را در خنک کردن بدن با اتساع (اتساع عروق) ایفا می کنند. رگ‌ها شل می‌شوند و اجازه می‌دهند خون بیشتری از هسته بدن جریان یابد و گرما را با خود همراه کند. سپس گرما از طریق پوست پخش می شود.
سنتز ویتامین D
پوست مسئول تولید اکثر ویتامین D مورد نیاز بدن است. هنگامی که این مولکول ها تحت تاثیر اشعه UVB نور خورشید قرار می گیرند، به ویتامین D3 تبدیل می شوند. سپس ویتامین D3 از طریق کلیه ها به شکل فعال ویتامین D تبدیل می شود.
مقدار نور خورشید مورد نیاز برای دریافت مقدار کافی ویتامین D به طور گسترده ای متفاوت است و به مجموعه ای از عوامل گوناگون از جمله رنگ پوست، فصل، مکان (نزدیک خط استوا در مقابل عرض های جغرافیایی شمالی)، زمان روز و میزان پوست بستگی دارد. پیشنهاد می‌شود توصیه‌های پزشک خود را برای میزان مناسب قرار گرفتن در معرض نور خورشید را جدی بگیرید.
آسیب های مرتبط با پوست
صدها بیماری وجود دارد که پوست را تحت تأثیر قرار می دهد و آنها طیف وسیعی از علل دارند.
ضایعات پوستی خوش خیم
اینها توده های غیرسرطانی هستند که رایج هستند و مضر نیستند.
- کراتوز سبورئیک
- علائم مادرزادی مثل لکه های پوره شراب یا همانژیوم
- برچسب های پوستی
- خال ها
شرایط ژنتیکی
بعضی شرایط ژنتیکی ممکن است باعث شود که پوست آنطور که باید عمل نکند. اکثر آنها نسبتاً نادر هستند. آنها عبارتند از:
- زیرادرما پیگمنتوزوم
- آلبینیسم (همچنین می تواند به عنوان یک اختلال رنگدانه طبقه بندی شود)
- ایکتیوز ارثی – وضعیتی که باعث رشد بیش از حد پوست فوق العاده خشک و پوسته پوسته می شود
- Pidermolysis bullosa – گروهی از شرایط که باعث ایجاد پوست بسیار شکننده می شود که به راحتی تاول می زند یا فرسایش می یابد.
بثورات التهابی
مجموعه وسیعی از شرایط التهابی وجود دارد که می تواند پوست را تحت تاثیر قرار دهد. بعضی از آنها موقتی هستند، در حالی که برخی دیگر مزمن هستند. برخی ممکن است نیاز به درمان داشته باشند در حالی که برخی دیگر خود به خود بهبود می یابند. آنها معمولا شبیه یکدیگر هستند، بنابراین همیشه ایده خوبی است که یک پزشک آن را تشخیص دهد.
- درماتیت سبورئیک
- به pilaris کراتوز
- آکنه
- آکنه روزاسه
- بثورات آلرژیک از جمله درماتیت تماسی و کهیر
- پسوریازیس
- درماتیت آتوپیک
سرطان
سرطان پوست بطور معمول با قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید مرتبط است. اکثر انواع سرطان پوست قابل درمان هستند، اما تشخیص زودهنگام کلیدی است.
سه نوع سرطان پوست وجود دارد:
- سرطان سلولی فلسی
- ملانوما
- کارسینوم سلول بازال
اگر زخمی دارید که بهبود نمی‌یابد یا مدام عود می‌کند، یک خال یا ضایعه جدید، یا تغییر در اندازه، شکل یا رنگ خال موجود دارید، باید آن را توسط یک پزشک ارزیابی کنید.
صدمات
پوست در برابر انواع آسیب‌ها آسیب‌پذیر است. در بیشتر موارد، پوست از طریق فرآیندهای قابل توجه و پیچیده، قادر به بهبودی است. آسیب های جدی همیشه باید توسط یک متخصص پوست درمان شوند. آسیب های رایج عبارتند از:
- زخم ها
- ساییدگی ها
- برش ها
- کبودی
- سوختگی (از جمله آفتاب سوختگی)
- تاول
عفونت های ویروسی
بسیاری از بیماری هایی که منشا آنها پوست نیست، می توانند علائم پوستی ایجاد کنند. آنها عبارتند از:
- پیتریازیس روزآ
- ابله مرغان
- سرخک
- ویروس هرپس – هم تبخال تناسلی و هم تبخال
عفونت های پوستی
هر وقت سد پوستی که به میکروب ها اجازه عبور نمی دهد شکسته شود، عفونت ها می تواند ایجاد شوند. عفونت می تواند توسط باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها ایجاد شود. آنها عبارتند از:
- زگیل
- عفونت های قارچی (مثل کرم حلقوی و پای ورزشکاران)
- جوش و آبسه
- پانیکولیت (التهاب بافت زیر جلدی معمولا به دلیل عفونت ایجاد می شود، ولی ممکن است در اثر آسیب نیز ایجاد شود)
- سلولیت
اختلالات رنگدانه
اینها اختلالاتی هستند که بر نحوه تولید ملانین پوست تأثیر می گذارند. شرایط رنگدانه می تواند باعث افزایش رنگ (هیپرپیگمانتاسیون) یا از دست دادن رنگ (هیپوپیگمانتاسیون) شود. بعضی از بیماری های رنگدانه قابل درمان هستند در حالی که برخی دیگر قابل درمان نیستند.
- ویتیلیگو
- کک و مک و “لکه های پیری”
- پیتریازیس آلبا
- ملاسما
بیشتر بخوانید : علائم اگزما
آزمایش ها پوستی
آزمایش‌های متعددی بر روی پوست انجام می‌شود تا به تشخیص بیماری‌های گوناگونی که می‌تواند بر این اندام تأثیر بگذارد کمک کند.
تست خراش
تست پریک آزمایشی است که روی پوست انجام می شود، ولی برای تشخیص بیماری پوستی استفاده نمی شود. در عوض، از این تست برای تعیین اینکه فرد ممکن است به کدام مواد حساسیت داشته باشد، استفاده می شود. این شامل مواردی است که باعث رینیت آلرژیک و آلرژی غذایی می شود.
آزمایش های پوستی معمولاً در پشت یا بازو انجام می شود. از دستگاهی با نقاط ریز که در عصاره های آلرژی زا آغشته شده اند برای خاراندن یا خاراندن سطح پوست استفاده می شود. بعد از 15 تا 20 دقیقه پوست مورد بررسی قرار می گیرد. هر گونه برآمدگی یا چرخ ملتهب نشان دهنده یک واکنش مثبت است.
بیوپسی
بیوپسی روشی است که در آن سلول ها یا بافت پوست برای بررسی زیر میکروسکوپ برداشته می شود. بیوپسی برای بررسی سرطان پوست ، عفونت و کمک به شناسایی بثورات خاص استفاده می شود.
سه روش اصلی برای انجام بیوپسی وجود دارد: پانچ، اصلاح و برش.
پانچ : از یک ابزار دایره‌ای مثل کاتر برای برداشتن یک تکه کوچک از پوست استفاده می‌شود
اصلاح : از تیغه یا چاقوی جراحی برای تراشیدن قسمتی از سطح پوست استفاده می شود.
اکسیزیونال : کل ضایعه برداشته می شود
قبل از بیوپسی به شما یک بی‌حسی موضعی داده می‌شود. در بعضی موارد ممکن است از بخیه برای بستن محل بیوپسی استفاده شود.
معاینه لامپ وودز
لامپ وودز نوعی نور سیاه است که به پزشک متخصص اجازه می‌دهد چیزهایی را که به راحتی با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند تشخیص دهد.
در طول امتحان، در یک اتاق تاریک خواهید نشست. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یک لامپ Woods را نزدیک پوست شما نگه می دارد تا تغییرات رنگ را بررسی کند. وجود قارچ ها یا باکتری های خاص در رنگ های خاصی ظاهر می شود. مرزهای هیپرپیگمانتاسیون یا هیپوپیگمانتاسیون در زیر لامپ وودز نیز به راحتی قابل مشاهده است.
پچ تست
آزمایش پچ معمولا برای کمک به شناسایی دلایل احتمالی درماتیت تماسی انجام می شود. تکه های چسبنده با پدهای کوچک آغشته به مواد آلرژی زا در پشت قرار می گیرند و به مدت 48 ساعت باقی می مانند. پس از برداشتن لکه ها، پوست از نظر علائم تحریک، قرمزی یا تورم بررسی می شود. این به فرد امکان می دهد موادی را که باعث درماتیت تماسی می شوند، بشناسد.
سخن پایانی
برای اندامی که بسیار قابل مشاهده و آشنا است، پوست به طرز شگفت آوری پیچیده است. این عضو به عنوان بزرگترین عضو بدن انسان، بسیاری از وظایف مهم را بر عهده دارد. صدها بیماری وجود دارد که می تواند این عضو را تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از آنها به طرز باورنکردنی شبیه به هم هستند و تشخیص آنها از دیگری دشوار است. در صورت نیاز، به یک متخصص پوست برای کمک در تشخیص و درمان بیماری خود مراجعه کنید.
