تنبلی چشم در کودکان یا آمبلیوپی، وضعیتی است که در آن یک چشم در اوایل کودکی بینایی طبیعی ندارد. معمولاً به دلیل عدم استفاده از یک چشم در دوره بحرانی رشد بینایی ایجاد می شود که می تواند به دلایل مختلفی از جمله استرابیسم (چرخش چشم)، عیب انکساری قابل توجه یا سایر ناهنجاری های ساختاری چشم رخ دهد.
مغز شروع به استفاده از چشمی با دید بهتر نسبت به چشم ضعیف تر می کند، که می تواند باعث تفاوت قابل توجهی در توانایی بینایی بین دو چشم شود. در صورت عدم درمان، آمبلیوپی می تواند منجر به اختلال بینایی دائمی و حتی کوری در چشم آسیب دیده شود.
درمان تنبلی چشم در کودکان معمولاً شامل اصلاح هر گونه عیوب انکساری زمینه‌ای، مانند عینک یا لنزهای تماسی، و پوشاندن چشم قوی تر برای وادار کردن چشم ضعیف تر به کار بیش تر و ایجاد دید بهتر است. همچنین ممکن است تمرین های بینایی درمانی برای کمک به بهبود بینایی چشم ضعیف تر و بهبود بینایی دو چشمی توصیه شود.
تشخیص و درمان تنبلی چشم در کودکان در اسرع وقت، به طور ایده آل قبل از 7 سالگی، زمانی که دوره بحرانی رشد بینایی به پایان می رسد، مهم است. پس از این سن، سیستم بینایی کمتر به درمان پاسخ می دهد و شانس دستیابی به بهبود کامل بینایی کاهش می یابد.
بیشتر بخوانید : از پوشک گرفتن کودک
علائم تنبلی چشم در کودکان
تشخیص تنبلی چشم در کودکان خردسال ممکن است دشوار باشد، زیرا ممکن است نتوانند مشکلات بینایی را که تجربه می‌کنند ارتباط برقرار کنند. با این حال، چند نشانه وجود دارد که ممکن است وجود آمبلیوپی را نشان دهد، از جمله:
- چرخش چشم قابل توجه، مانند یک چشم که به نظر می رسد به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین می چرخد.
- بستن یک چشم برای دیدن اشیا.
- درک ضعیف از عمق یا مشکل در هماهنگی، که ممکن است به صورت ناشیانه یا مشکل در ورزش یا سایر فعالیت هایی که نیاز به هماهنگی دست و چشم دارند، ظاهر شود.
- برای دیدن اجسام، سر را کج یا به یک طرف می چرخاند.
- مالش مکرر چشم یا پلک زدن.
- تاری یا دوبینی، به ویژه در یک چشم.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مهم است که هرچه سریع تر به چشم پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می تواند تا حد زیادی شانس درمان موفقیت آمیز و حفظ بینایی در چشم ضعیف را بهبود بخشد.
بیشتر بخوانید : قطع شیر شبانه کودک
دلایل آمبلیوپی
تنبلی چشم در کودکان به دلیل اختلال در رشد طبیعی سیستم بینایی در دوران کودکی ایجاد می شود. شایع ترین علل آمبلیوپی عبارتند از:
- استرابیسم: این حالت زمانی اتفاق می افتد که چشم ها در هم راستا نیستند و در یک جهت قرار نمی گیرند. مغز از هر چشم تصاویر متفاوتی دریافت می کند که می تواند منجر به دوبینی شود. برای جلوگیری از این امر، مغز تصویر یک چشم را سرکوب می کند که منجر به آمبلیوپی می شود.
- عیوب انکساری: هنگامی که یک چشم به دلایلی نتواند تصویر واضحی ایجاد کند، مغز ممکن است تصویر تاری چشم آسیب دیده را نادیده بگیرد و به تصویر واضح‌تر از چشم دیگر تکیه کند. این می تواند منجر به آمبلیوپی شود.
- محرومیت بینایی: هر شرایطی که با ورودی طبیعی بینایی یک چشم تداخل داشته باشد، مانند آب مروارید مادرزادی، می تواند باعث تنبلی چشم در کودکان شود.
ایجاد آمبلیوپی معمولاً در اوایل کودکی، بین تولد تا 7 سالگی اتفاق می‌افتد. در این دوره بحرانی رشد بینایی، مغز سازگارتر است و می‌تواند در پاسخ به ورودی چشم، تغییراتی در سیستم بینایی ایجاد کند. اگر آمبلیوپی در این مدت درمان نشود، سیستم بینایی ممکن است برای همیشه دچار اختلال شود.
بیشتر بخوانید : ایجاد علاقه در کودکان برای مطالعه
درمان تنبلی چشم در کودکان
هدف اولیه درمان آمبلیوپی بهبود بینایی در چشم ضعیف و تشویق مغز به استفاده موثر از هر دو چشم است. رایج ترین گزینه های درمانی عبارتند از:
- اصلاح عیوب انکساری: اگر تنبلی چشم به دلیل تفاوت قابل توجه در توانایی بینایی دو چشم باشد، ممکن است برای اصلاح عدم تعادل عینک یا لنزهای تماسی تجویز شود.
- بستن چشم: تکنیکی است که برای تقویت چشم آمبلیوپی با پوشاندن چشم قوی تر با یک چسب چشم برای چند ساعت در روز استفاده می شود. این امر مغز را مجبور می کند از چشم ضعیف تر استفاده کند، که می تواند بینایی را در طول زمان بهبود بخشد.
- قطره چشمی آتروپین: قطره چشمی آتروپین، جایگزینی برای چسباندن، می‌تواند برای تاری موقت دید در چشم قوی تر استفاده شود و چشم ضعیف تر را مجبور کند بیشتر کار کند و بینایی خود را بهبود بخشد.
- بینایی درمانی: این ممکن است شامل تمریناتی باشد که برای بهبود هماهنگی بین دو چشم و بهبود حدت بینایی چشم ضعیف تر طراحی شده اند.
موفقیت درمان آمبلیوپی به عوامل مختلفی از جمله سن شروع درمان، شدت بیماری و پاسخ فرد به درمان بستگی دارد.
پیشگیری از تنبلی چشم در کودکان
- معاینه منظم چشم: معاینه منظم چشم های کودکان از دوران نوزادی و ادامه در دوران کودکی برای تشخیص هر گونه مشکل چشمی بالقوه، مانند عیوب انکساری یا استرابیسم که می‌تواند منجر به تنبلی چشم شود، مهم است.
- درمان سریع مشکلات چشمی: در صورت تشخیص هر گونه مشکل چشمی، برای جلوگیری از ایجاد آمبلیوپی باید به سرعت به دنبال درمان باشید.
- غربالگری بینایی: کودکان باید در مدرسه یا در مطب پزشک اطفال تحت غربالگری بینایی قرار گیرند تا مشکلات بینایی احتمالی که ممکن است منجر به آمبلیوپی شود را شناسایی کنند.
- تمرینات چشمی: تشویق کودکان به شرکت در فعالیت هایی که نیاز به هماهنگی دست و چشم و مهارت های بینایی دارد، مانند نقاشی یا ورزش کردن، ممکن است به پیشگیری از تنبلی چشم کمک کند.
- محدود کردن زمان استفاده از صفحه نمایش: زمان بیش از حد صفحه نمایش با ایجاد نزدیک بینی (نزدیک بینی) در کودکان مرتبط است. نزدیک بینی یک عامل خطر برای آمبلیوپی است، بنابراین محدود کردن زمان استفاده از صفحه نمایش ممکن است به کاهش خطر ابتلا به آمبلیوپی کمک کند.
به طور کلی، معاینه منظم چشم و درمان سریع هر گونه مشکل چشمی، موثرترین راه برای جلوگیری از تنبلی چشم است.
بیشتر بخوانید : بی اشتهایی در کودکان زیر 3 سال
